Poppodium Tivoli: punkers, krakers, demonstraties en muziekliefhebbers

door | okt 4, 2020 | Geschiedenis Utrecht

Tivoli is al meer dan een eeuw een begrip in Utrecht. Als ik aan Tivoli denk, denk ik aan een tof feest of een mooi concert. Maar er is heel wat vooraf gegaan aan het tot stand brengen van dit prachtige muziekpodium. In deze blog neem ik je mee van het vroegere ontspanningsoord Tivoli naar punkers en krakers tot het huidige TivoliVredenburg.

Park Tivoli: cultureel hoogtepunt in de 19e eeuw

Meer dan 2 eeuwen geleden opende Cees van Leeuwen een koffiehuis met een openbare tuin in de Kruisstraat. Daar organiseerde hij culturele activiteiten, zoals theater. Toen hij in 1828 huurder werd van het nabijgelegen park, kon hij in de zomer steeds vaker zulke activiteiten organiseren. Na verloop van tijd liet hij er onder meer een houten concertgebouw bouwen. Zo ontstond Park Tivoli; een ontspanningsoord net buiten de grachten van Utrecht, vernoemd naar het Italiaanse lustoord Tivoli.

concertzaal Tivoli in park Tivoli
Gezicht op de voorgevel van de concertzaal Tivoli in park Tivoli aan de Kruisstraat te Utrecht. [Catalogusnummer: 38224]

Tussen 1823 en 1929 konden Utrechters genieten van samenkomsten, theater en optredens in dit openbare park. In 1870 werd park Tivoli eigendom van A.J. Abspoel. Het was toen nog een park met een houten koffiehuis waar concerten werden gegeven.

In de eerste jaren liep Tivoli goed, maar gaandeweg werden de concerten steeds minder bezocht. Tivoli was goedkoper dan de schouwburg maar duurder dan andere koffiehuizen. Zelfs met speciale volksconcerten voor de lagere stand, lukt het niet om grote bezoekersaantallen te trekken. Door de teruglopende resultaten werd een groot deel van het 16.000m2 tellende park verkocht om er woningen te bouwen. Wat overbleef was een kleine en een grote concertzaal met een strook tuin.

Het Utrechts Stedelijk Orkest op het podium van de grote zaal van Tivoli
Bron: Het Utrechts Archief: Het Utrechts Stedelijk Orkest op het podium van de grote zaal van Tivoli (park Tivoli, Kruisstraat). [catalogusnummer: 827305]

Verhuizing naar park Lepelenburg

De oude concertzaal Tivoli werd in 1955 vervangen door een houten noodgebouw in park Lepelenburg met dezelfde naam. Er pasten zo’n 1.400 bezoekers in het nieuwe concertgebouw. Het was de bedoeling dat dit gebouw maar enkele jaren zou blijven staan, maar het zou nog tot 1976 duren voordat er een nieuwe locatie was gevonden. Hierna zou het gebouw gesloopt worden en opgaan in Muziekcentrum Vredenburg. 

Punkers starten Tivoli Oudegracht 

Voor liefhebbers van popmuziek was er in de jaren ‘70 weinig tot niks te beleven in Utrecht. De punkgemeenschap voelde zich niet thuis in Muziekcentrum Vredenburg. Ze kraakten geregeld oude fabrieken, garages of kerken om een concert te geven. Tot ze in 1979 het houten concertgebouw in park Lepelenburg – dat al enkele jaren leegstond – kraakten. Ze hoopten dat het een tijdelijk onderkomen zou zijn voor alternatieve popmuziek, in afwachting van een definitief onderkomen. Helaas brandde nog geen enkele maanden later het gebouw volledig af. Nog steeds is niet duidelijk waardoor dat kon gebeuren.

Afbeelding van de in brand staande concertzaal Tivoli (Lepelenburg) te Utrecht
Bron: Het Utrechts Archief catalogusnummer 102634. Afbeelding van de in brand staande concertzaal Tivoli (Lepelenburg) te Utrecht (zuidoostzijde).

Op zoek naar een ander onderkomen kraakten het zogeheten Komitee Tivoli Tijdelijk het NV-huis, een voormalig vakbondsgebouw aan de Oudegracht. Dit tot grote onvrede van buurtbewoners en de gemeente Utrecht. Omwonenden klaagden over geluidsoverlast en de gemeente probeerde de kraak met man en macht tegen te houden. Dit leidde tot rellen en demonstraties! De politie metselde zelfs de deuren dicht om te proberen de kraak tegen te houden. Maar de krakers waren met te veel mensen en de gemeente gaf het uiteindelijk op. In 1982 werd poppodium Tivoli Oudegracht legaal gevestigd aan de Oudegracht 245.

Het voormalige N.V.-huis (Oudegracht 245) te Utrecht: tribune van het balkon, met in het stof op één van de zittingen geschreven de tekst "Tivoli eindelijk".
Interieur van het voormalige N.V.-huis (Oudegracht 245) te Utrecht: tribune van het balkon, met in het stof op één van de zittingen geschreven de tekst “Tivoli eindelijk” [Catalogusnummer: 400839]
Bron: Tivoli.nl Confrontatie tussen actievoerders van Komitee Tivoli Tijdelijk en de M.E. in 1981 (foto: A.M. Stamrood, Utrechts Nieuwsblad)
Bron: Tivoli.nl Confrontatie tussen actievoerders van Komitee Tivoli Tijdelijk en de M.E. in 1981 (foto: A.M. Stamrood, Utrechts Nieuwsblad)
Tivoli - stormram
Afbeelding van de voorgevel van het voormalige N.V.-huis (Oudegracht 245) te Utrecht, met daarin gemonteerd een aantal krakers met een stormram die de dichtgemetselde ingang van het gebouw bestormen.

Van Oudegracht naar TivoliVredenburg

Na verloop van tijd besloot de gemeente de concertzaal te verbouwen en te subsidiëren. In plaats van lokale punkbands kwamen er steeds grotere nationale en internationale popartiesten. In korte tijd groeide Tivoli uit tot een van de grotere poppodia van het Nederlandse clubcircuit. Tivoli trok jaarlijks 250.000 tot 300.000 bezoekers en had een capaciteit van 1.000 personen.

Tivoli Oudegracht 245
Tivoli Oudegracht 245

Maar het pand aan de Oudegracht bleek niet heel praktisch te zijn voor grote concerten. Het was lastig voor bands om hun apparatuur naar de locatie te brengen. Er konden namelijk geen vrachtwagens parkeren aan de Oudegracht. Om die reden werd er vaak met kleine busjes gependeld tussen de Jaarbeurs en Tivoli Oudegracht. In 2014 sloot Tivoli Oudegracht en ging het poppodium samen met Muziekcentrum Vredenburg. Tivoli verhuisde naar het huidige TivoliVredenburg aan de Vredenburgkade 11.

TivoliVredenburg zijkant
TivoliVredenburg zijkant

Meer leuke blogs over Utrecht

Gerelateerde berichten

Wandeling langs de Singel van Utrecht en de meest bijzondere plekjes

Wandeling langs de Singel van Utrecht en de meest bijzondere plekjes

Sinds 12 september 2020 is de Singel weer rond. De hoogste tijd om een wandeling te maken langs het water. Ontdek met deze wandeling van 5 kilometer de meest bijzondere plekjes en prachtige natuur van de binnenstad. En voor wie niet in Utrecht woont: de route start en...

Fijne plekken om te wandelen met je hond in Utrecht

Fijne plekken om te wandelen met je hond in Utrecht

Sinds ik mijn kleine viervoeter in huis heb, kom ik op andere plekken in en om de stad. Ik leer de stad hierdoor op een nieuwe manier kennen, want ik ga vaker de natuur in of maak een wandeling door het park. Utrecht heeft veel mooie plekken om met je hond te...

3 gratis wandelroutes met thema in Utrecht

3 gratis wandelroutes met thema in Utrecht

Wij van Opvallend Utrecht bloggen onder andere over mooie wandel- en fietsroutes die we zelf samenstellen. Dit keer willen we graag bestaande wandelingen met je delen, omdat ze opvallend leuk zijn! Lees verder en ontdek 3 gratis wandelroutes met thema in Utrecht stad....

0 reacties

Een reactie versturen

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Over Opvallend Utrecht

Wij zijn Lisa en Lisa en zijn nieuwsgierig naar onze stad Utrecht! We verkennen de stad en omstreken en nemen je graag mee op onze ontdekkingstocht. Je vindt hier niet-alledaagse fiets- en wandelroutes, opvallende verhalen en bijzondere tips. Leuk dat je met ons meegaat!

Volg ons:

Best gelezen blogs

Niets missen?

Schrijf je in voor de nieuwsbrief.