Enig idee waar de Maliebaan haar naam aan te danken heeft? Aan het maliespel! Deze voorloper van golf was in de Gouden Eeuw erg populair onder de gegoede burgerij. Je moest hierbij een bal met een houten stok in zo min mogelijk slagen over een rechte baan zien te krijgen. In 1637 legde Utrecht haar eigen spelbaan aan: de Maliebaan. Meer weten over de geschiedenis van de Maliebaan? Lees verder en ontdek nog veel meer bijzondere verhalen!
Vermaak voor studenten
De geschiedenis van de Maliebaan start in 1637. De Maliebaan in Utrecht was het antwoord op een verzoek van studenten aan de in 1636 geopende Universiteit, die Utrecht maar een saaie stad vonden waar niks te beleven viel. Zij wilden vermaakt worden! Grappig detail: de bekende filosoof en wiskundige René Descartes was een van deze studenten. Het haar erna werd de Maliebaan aangelegd. Bij zijn bezoek in 1672 vond de Franse koning Lodewijk de 14e de Utrechtse Maliebaan zo schitterend, dat hij hem graag naar Parijs had willen meenemen.
Uiterlijk 1637 bepalend voor uiterlijk van nu
Het uiterlijk van de spelbaan uit 1637 is nog steeds terug te vinden in dat van de huidige Maliebaan. De spelbaan was een rechthoekige bak van maar liefst 740 meter, met aan weerszijden wandelpaden. Naast de Maliebaan plaatste Utrecht 1200 lindebomen en 900 iepen voor het behoud van het landelijke karakter van de omgeving. Ook nu staan er nog steeds drie rijen bomen aan beide kanten van de kaarsrechte weg.
Goedkope drank
Met de Maliebaan werd Utrecht voor de studenten een stuk gezelliger. Na het spel konden zij tot in de late uurtjes terecht in het maliehuis. Hier werden ballen en hamers verhuurd en konden spelers wat drinken. Studenten genoten er tot in de late uurtjes van goedkope drank als wijn en bier, want hierover hoefde buiten de stad geen accijns betaald te worden. Het maliehuis is er nog steeds, het staat op de hoek van de Maliebaan en de Maliesingel (Maliesingel 28A). Nu zit er het bureau Born05.
Woongebied voor de rijken
De Maliebaan trok enorm veel bezoekers, het werd een van de populairste uitjes van Utrecht. Er werden dan ook steeds meer theehuizen en andere cafés geopend. Rijke Utrechters lieten er buitenhuizen bouwen om zo dicht mogelijk bij het vermaak te kunnen zijn. Op een gegeven moment bleven zij er permanent wonen en lieten ze statige panden bouwen. Zo werd de Maliebaan een woongebied voor de gegoede burgerij.
1811: Napoleon houdt militaire parade
In de loop van de 17e eeuw werd het maliespel steeds minder populair. Uiteindelijk werd het in 1796 helemaal niet meer gespeeld. Mensen gingen de baan gebruiken voor andere activiteiten, bijvoorbeeld voor paardenrennen. Ook werd er door militairen geoefend: niemand minder dan Napoleon hield in 1811 bij een bezoek in Utrecht een militaire parade op het voormalige maliespeelterrein.
1885: Eerste fietspad
Een mooi hoogtepunt in de geschiedenis van de Maliebaan is dat er het allereerste fietspad van Nederland werd geopend! In 1885 stelde het stadsbestuur van Utrecht hiervoor één van de wandelpaden van de Maliebaan open. Dit pad was voorzien van gravel. Dat fietste een stuk beter dan de kinderkopjes waar veel straten mee waren geplaveid. Ze hadden bovendien voorrang. Voetgangers moesten uitwijken en ruiters mochten er niet komen. Op het pad werd druk gefietst. Vooral op mooie zondagen was het druk op de Maliebaan. Fietsen was nieuw en werd gezien als modern en sportief.
1940-1945: Nazi- en NSB-bolwerk
De geschiedenis van de Maliebaan kent ook een duistere periode. Utrecht was vanaf 1931 de zetel van de NSB omdat oprichter Anton Mussert en mede-oprichter Cornelis van Geelkerken er woonden. Vanaf 1937 verhuisde de NSB van de Oudegracht naar de Maliebaan 35. Na 1940 volgden nog zeker veel meer nazi-instituten: De NSB had de nummers 13, 23 t/m 35, 66, 76 en 78 in gebruik. Ook waren er Nederlandse afdeling van Duitse nazi-instituten gevestigd: de Nederlandse SS op nummer 74, de Nachrichtenabteilung der Luftwaffe op nummer 108 en de Wehrmachtkommendantur op nummer 84a.
Wat de NSB’ers en nazi’s niet wisten was dat aan de Maliebaan ook verzetsmensen woonden, zoals Marie Anne Tellegen op nummer 72b. Ook waren er in de straat Joden ondergedoken, zoals bij familie Van der Ham op nummer 107, pal tegenover het kantoor van de Nederlandse SS. Deze onderduikers hebben de oorlog overleefd.
Op de website Aan de Maliebaan lees je nog veel meer over de Maliebaan in de Tweede Wereldoorlog!
Opvallend leuk op de Maliebaan
Gelukkig is het alweer lange tijd vredig op de Maliebaan en is er nu een hoop leuks te beleven. Sinds 1983 kun je hier een beeldenroute lopen langs beelden van vrouwelijke kunstenaars. Ook wordt op de Maliebaan sinds 1992 het Maliebaanfestival gehouden, een kermis die ook wel Piekenkermis genoemd wordt, omdat alle attracties 1 euro kosten. Het is de goedkoopste kermis van Europa. Naast de attracties kun je er ook terecht voor een hapje en een drankje en optreden. Dit jaar vindt het festival in het najaar plaats.
0 reacties